Τρίτη 17 Νοεμβρίου 2015

#tiff56 Review: Mustang της Deniz Gamze Ergüven

Μου αρέσει που επιτέλους η Ανατολία και η σύγχρονη Τουρκία αρχίζει να αποκτά ένα νέο πρόσωπο, μακρυά από την κλασσικότητα των μεγάλων, αντρών σκηνοθετών της χώρας και πολύ πιο κοντά στην γυναικεία οπτική απέναντι σε μια κοινωνία που έχει πολύ συγκεκριμένα σχέδια για εκείνη. Γι'αυτό και είναι απαραίτητο να ξέρει κανείς από πριν ότι το "Mustang" είναι γυρισμένο από μία νεαρή Τουρκάλα, η οποία ουσιαστικά απευθύνεται στα κορίτσια της γενιάς της δίνοντας τα δικά της προσωπικά μηνύματα, καταγράφοντας τα ερεθίσματα της γενιάς, εξερευνώντας το πάθος της παράδοσης και προσφέροντας ρεαλιστικές εναλλακτικές ή/και τον συμβιβασμό. Αλλά το σημαντικό είναι ότι το φιλμ υπογραμμίζει την ελπίδα και την υποστήριξη που μπορεί να βρεθεί μέσα στην κοινωνία, τον τρόπο με τον οποίο οι κανόνες μπορεί τελικά να χρησιμοποιηθούν προς επίτευξη εντελώς αντίθετου σκοπού και το γεγονός πως η φυγή, όσο δύσκολη κι αν είναι, δεν παύει να είναι μια εντελώς βάσιμη λύση, με τρόπο όχι διδακτικό αλλά απόλυτα βάσιμο στην λογική του. 


Από την αρχική σκηνή στην αγκαλιά της δασκάλας μέχρι τις άπειρες ώρες που τα κορμιά των πέντε αδερφών μπλέκονται νωχελικά μπροστά στην κάμερα, το "Mustang" είναι μια ταινία που προβάλει μια μελαγχολική αθωότητα που είναι καταδικασμένη να πεθάνει, ειδικά όσο σταδιακά η απώλεια της ελευθερίας χτυπάει μία μία τις πρωταγωνίστριές του. Αυτό που ξεκινά ως ένα άμορφο σύνολο από νεαρές κοπέλες, βλέπει σταδιακά τα μέλη του να ξεχωρίζουν ένα-ένα για να αποδεχτούν την μοίρα που ορίζεται ερήμην τους και να αντιδράσουν με τον δικό τους προσωπικό τρόπο. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι κοπέλες είναι τα θύματα ενός κατά συρροήν δολοφόνου που κρύβεται πίσω από την παράδοση. Ακόμα και η... ροπή προς το σεξ και το ανηθικότητα, τιμωρείται το ίδιο αυστηρά όπως και στα νεανικά slasher films των 80ς!

Το συμβάν που τα ξεκινά όλα είναι ένα αθώο παιχνίδισμα των κοριτσιών με μερικά αγόρια από το σχολείο στην παραλία (η επιλογή της παραθαλάσσιας περιοχής του Εύξεινου Πόντου αποτελεί μια καλοδεχούμενη διαφοροποίηση από την συνήθη αποτύπωση Ανατολίας/Κωνσταντινούπολης). Η ίδια η σκηνή είναι σκηνοθετημένη με μια φυσική αθωότητα που κάνει ακόμα πιο έντονη την αντίθεση των επιπλοκών. Η μουσική του Warren Ellis (η οποία συνδυάζει ιδανικά την δυτική χαρακτηριστική του μελαγχολία με τα μελωδικά γυρίσματα της Ανατολής) συμβάλλει στην δημιουργία του τόνου και το άπλετο φως συνηγορεί στο ότι αυτό που βλέπουμε δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα φυσικό στάδιο προς την ενηλικίωση. Και, όμως, αυτό δεν είναι ένα αποδεκτό κομμάτι αυτού του κόσμου.

Επιστρέφοντας σπίτι, τα κορίτσια θα ενημερωθούν πως τα νέα κυκλοφόρησαν και πως οι ίδιες είναι πια αρκετά μεγάλες για να προκαλούν με την συμπεριφορά τους. Αυτό σημαίνει πως "σχολείο τέλος" και πως πια η εκπαίδευση έχει σχέση μόνο ότι αφορά τον γάμο και την σχετική ενημέρωση/μόρφωση. Όμως, και πάλι αυτό που είναι που μετράει είναι που οι "Ατίθασες" είναι όλες μαζί, ένας μοναδικός οργανισμός. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που το κλίμα της ταινίας ουσιαστικά αλλάζει όταν αυτός ο δεσμός σπάει αναγκαστικά έπειτα από εξωτερική παρέμβαση. Ο αρχικός εύθυμος τόνος αρχίζει να αποκτά όλο και πιο δραματικό υπόβαθρο, το βλέμμα των κοριτσιών γίνεται περισσότερο σκοτεινό παρά φωτεινό και η ιστορία ενηλικίωσης μετατρέπεται ουσιαστικά με μία αφήγηση... επιβίωσης.

Παρόλα αυτά, η οπτική της Ergüven δεν αγνοεί καμία παράμετρο όσων βλέπει γύρω της. Στον κόσμο της έχει θέση και η ενδοοικογενειακή συνωμότηση, και η κάλυψη από τα γηραιότερα θηλυκά μέλη του σογιού, και το έμφυτο χιούμορ ενός λαού γεμάτου αντιφάσεις (η σκηνή της επίθεσης της γιαγιάς στον... στύλο της ΔΕΗ είναι σκηνή ανθολογίας), και τα σκοτεινά μυστικά εντός της οικογένειας, και η καταπίεση μιας ολόκληρης πατριαρχικής κοινωνίας. Ο βαθμός στον οποίο επικεντρώνεται σε αυτά η Ergüven δεν είναι πάντα ο ίδιος. Η ίδια προτιμά απλά να εφιστά την προσοχή, να γνωστοποιεί τις καταστάσεις και να προτείνει τους τρόπους αντιμετώπισής του. Ειδικά, μία υποπλοκή που αφορά των θείο των κοριτσιών ξενίζει αρχικά με τον απότομο χειρισμό του αλλά ο τρόπος που τελικά μπαίνει στην άκρη προβάλλει στην πραγματικότητα τον βαθμό έκτασης που δίνει και η ίδια η κοινωνία στο συγκεκριμένο φαινόμενο, κάνοντας την φυγή τον μόνο ουσιαστικό δρόμο διαφυγής.

Επιπλέον, το φινάλε της ιστορίας βγάζει τόσο νόημα που αποτελεί συγγραφικό θρίαμβο (ακόμα μια ένδειξη του πόσο συγκροτημένο ήταν το όραμα της Ergüven και πόσο ουσιώδης η σεναριακή δουλειά της ίδιας, σε συνεργασία με την Γαλλίδα Alice Vinocour), όντας τόσο προφανές και απρόβλεπτο ταυτόχρονα και ρίχνοντας την αυλαία της ταινίας ακριβώς στο κατάλληλο δευτερόλεπτο αφήνοντας το αύριο ανοικτό για μία άλλη μάχη. Οι επιρροές από το σινεμά της Σοφίας Κόπολα είναι πολύ ισχυρές για να αγνοηθούν, όμως, στην τελική, γιατί όχι; Το "Mustang" έχει έναν έκδηλο ευρωπαϊκό προσανατολισμό στην τοποθέτησή του και μια ψύχραιμη ματιά στο ανατολίτικο παρόν του. Ακόμα καλύτερα. Δηλώνω ερωτευμένος. (4*/5)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...