Κυριακή 17 Ιανουαρίου 2016

12 ταινίες για τους μήνες: Η έκδοση του 2016

Την πρώτη φορά που επιχείρησα αυτό το κινηματογραφικό "ημερολόγιο", ήταν επειδή ήθελα απλά να συντάξω μια δωδεκάδα ταινιών, όπου κάθε φιλμ αντιστοιχούσε σε ένα μήνα, δημιουργώντας ένα σύνολο ιστοριών, όπου με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ο κάθε μήνας σημάδεψε έντονα μια ομάδα ανθρώπων και μια ολόκληρη ζωή. Την επόμενη χρονιά, συνειδητοποίησα ότι κάτι τέτοιο δημιουργούσε απρόβλεπτα, ένα ολόκληρο σύμπαν όπου ιστορίες συνυπήρχαν και εξελίσσονταν με κοινό αφηγηματικό άξονα όχι απλά τις ίδιες ημερομηνίες αλλά και ένα ολόκληρο σύνολο παραγόντων που απλά κωδικοποιούνταν στην μελαγχολία, την ζέστη, το φως, την παγωνιά, την αισιοδοξία ενός μήνα. Την τρίτη χρονιά, είχα πια πειστεί ότι κάτι τέτοιο αξίζει να εξερευνάται κάθε χρόνο και να αποκαλύπτει γωνίες μιας σινεφιλικής πραγματικότητας, που είναι τόσο κοντά αλλά και τόσο μακριά η μία από την άλλη. Πλέον, για πέμπτη χρονιά (στο τέλος του κειμένου, θα βρεις και τα links για τις προηγούμενες εκδόσεις), το Frame Game δημιουργεί το δικό του κινηματογραφικό ημερολόγιο και σε προσκαλεί να μοιραστείς μαζί του τις ενστάσεις, τις διαφωνίες και τις επιπλέον προτάσεις σου για το μέλλον. Καλή χρονιά!

Ιανουάριος: Sunset Blvd του Billy Wilder
"Δεν θα μοιραστούμε με κανέναν αυτή τη νύχτα. Μόνο εσύ κι εγώ." Στο "Sunset Blvd" του Billy Wilder, η ξεφτισμένη σταρ του βωβού κινηματογράφου,  Norma Desmond (Gloria Swanson) στήνει ένα πρωτοχρονιάτικο πάρτι για δύο, ανίκανη να δεχθεί ότι αυτό που νιώθει (είναι αγάπη; είναι ανάγκη για ένα στήριγμα της δόξας της;) δεν πρόκειται να έχει ανταπόκριση από τον Joe του William Holden. O Joe είναι ο μόνος καλεσμένος, ο μόνος αποδέκτης του tango του μουσικού κουαρτέτου και της σαμπάνιας που συνοδεύει το γεύμα. Όσο ετοιμάζεται να χορέψει με την Norma, εκείνη του υπενθυμίζει τις μνήμες του παρελθόντος: "Το πάτωμα ήταν ξύλινο, αλλά το άλλαξα. Ο Βαλεντίνο έλεγε ότι το ταγκό χορεύεται πάνω σε πλακάκια". Λίγο μετά τις 11:15, Ο Joe ομολογεί ότι νιώθει "εγκλωβισμένος σαν το τσιγάρο σ' αυτό το μαραφέτι στο χέρι της". Εκείνη επιμένει. "Είμαι πλούσια. Πιο πλούσια από όλα αυτά τα καινούρια σκουπίδια του Hollywood". Πριν από αυτό το πάρτι, ή ίδια ήταν απλά μια ξεπεσμένη σταρ του σινεμά. Πλέον, όμως, η Norma αρχίζει και γίνεται μια φορτική, απελπισμένη γυναίκα, εγκλωβισμένη στην ιδέα της εικόνας της. Και όταν πια αυτό γίνεται φανερό, ίσως είναι ήδη πολύ αργά για τον Joe.

Φεβρουάριος: Picnic at Hanging Rock του Peter Weir
"To Σάββατο, 14 Φεβρουαρίου του 1900, μια ομάδα μαθητριών του κολεγίου Appleyard, εξέδραμαν στον Κρεμαστό Βράχο κοντά στο όρος Macedon της Victoria. Το απόγευμα, κάποια μέλη της ομάδας εξαφανίστηκαν χωρίς να αφήσουν ίχνη. Όλα όσα βλέπουμε και όλα όσα δείχνουμε δεν είναι παρά ένα όνειρο... ένα όνειρο μέσα σ' ένα άλλο όνειρο." Με αυτό τον πρόλογο ξεκινάει ίσως το πιο εμβληματικό φιλμ του αυστραλέζικου σινεμά και, χωρίς αμφιβολία, η ταινία που σύστησε στον κόσμο τον Peter Weir. Το "Picnic at hanging rock" είναι αποφασισμένο να κρατήσει τα μυστικά του κρυφά. Παρόλα αυτά, συνεχώς προσφέρει νέα στοιχεία. Γιατί η Miranda πριν εξαφανιστεί αποχαιρετά με τέτοια βεβαιότητα την Sara; Μήπως η διευθύντρια Appleyard είχε αρχίσει να τρελαίνεται πριν ακόμα συμβεί το επίμαχο γεγονός; Τι σημαίνει η ανεύρεση της Irma λίγες μέρες μετά, χωρίς μνήμη και τον κορσέ της πάνω της; Τι θέση έχουν οι ταξικές διαφορές και η παρουσία (ή μήπως απειλή;) της σεξουαλικής αφύπνισης σε όλα αυτά; Ο κίνδυνος υπάρχει παντού, στην μουσική, στις παραμυθένιες και περιέργως ταυτόχρονα σκοτεινές λήψεις των κοριτσιών, στους βράχους που πρεσβεύουν πάνω από την Βικτωριανή έπαυλη, στην σιωπή των ντόπιων Αβορίγινων, στην όλο και αυξανόμενη βωβή υστερία. Το μυστικό του Hanging Rock θα παραμείνει ασφαλές, κρυμμένο για πάντα. Η παρουσία του, όμως, δε θα πάψει ποτέ να μας το θυμίζει.

Μάρτιος: Breakfast Club του John Hughes
Σάββατο, 24 Μαρτίου, 1984. Λύκειο Σέρμερ, Σέρμερ, Ιλλινόις, 60062. "Αγαπητέ κύριε Βέρνον. Δεχθήκαμε το γεγονός ότι έπρεπε να θυσιάσουμε ένα ολόκληρο Σάββατο υπό κράτηση στο σχολείο για το λάθος που κάναμε. Πιστεύουμε ότι είναι τρελό να μας βάλετε να γράψουμε μια έκθεση λέγοντάς σας ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε. Μας βλέπετε όπως θέλετε να μας βλέπετε, με τον πιο απλό και βολικό τρόπο. Συνειδητοποιήσαμε ότι βλέπετε τον καθέναν από εμάς ως εγκέφαλο, έναν αθλητή, μία ανίκανη, μια πριγκίπισσα κι έναν εγκληματία. Έτσι είδαμε τους εαυτούς μας στις 7.00 το πρωί. Μας κάνατε πλύση εγκεφάλου. Αυτό απαντά την ερώτησή σας; Με τιμή, το Breakfast Club."

Απρίλιος: Carol του Todd Haynes
Το Carol δεν είναι μια ταινία για την Carol, για να μάθουμε τι σκέφτεται και για να την δούμε να προσπαθεί να επιβιώσει επειδή ζει όπως ζει και νιώθει όπως νιώθει ούτε ένα φιλμ που στόχο έχει να πει την ιστορία της και να την στήσει ως ολοκληρωμένο άνθρωπο με αρχή μέση και τέλος στην περιπέτεια της ζωής του. Αυτή η ταινία είναι η Carol που βλέπει η Therese, οι σκέψεις που εκλαμβάνει η Therese ότι κάνει αυτή η γυναίκα, η γοητευτική εικόνα που χτίζει στην μνήμη της, η μορφή που δίνει υπόσταση σε όσα ανακαλύπτει ότι νιώθει, το (επιτέλους) εναλλακτικό στο "ναι" που έλεγε πάντα και το πάθος που ήρθε στην ζωή της με όλη την μελοδραματική του ένταση. Αυτή είναι η ιστορία της Therese, η Carol είναι απλά η δύναμη της φύσης. Και όλα ξεκίνησαν και τέλειωσαν (;) με μια συνάντηση και μια χειρονομία το απόγευμα της Παρασκευής, 17 Απριλίου του 1953. Το πνεύμα των Χριστουγέννων, όπως φαίνεται, δεν ζει μόνο την 25η του Δεκέμβρη.

Μάιος: May Fools (Milou En Mai) του Louis Malle
Μάιος του 1968. Ο Emile Vieuzak, ή αλλιώς Milou για τους φίλους, είναι ένας βολεμένος 60χρονος που ζει με την μητέρα του σε μια μεγαλοπρεπή έπαυλη στην νοτιοδυτική Γαλλία. Δεν χρειάστηκε ποτέ να πασχίσει για να βγάλει το ψωμί του και ζει μια ήσυχη ζωή, χαμένη μέσα στις αχανείς εκτάσεις της κατοικίας του. Όταν η μητέρα του ξαφνικά πεθαίνει, ο Milou συγκεντρώνει τους κοντινότερους συγγενείς με στόχο ένα τελευταίο αντίο αλλά και το ξεκαθάρισμα των κληρονομικών. Ανάμεσά τους ο αδερφός του, Georges, η κόρη του, Camille, ο σύζυγος και τα παιδιά της, και μια λεσβία εγγονή της εκλιπούσας. Μοναδικό πρόβλημα; Η Γαλλία βρίσκεται σε πολιτικό αναβρασμό και μια σειρά φοιτητικών διαδηλώσεων και ασυντόνιστων χτυπημάτων κινδυνεύουν να διαταράξουν τον μπουρζουαζικό προβληματισμό της οικογένειας. Σπάνια ο Louis Malle υπήρξε αστείος αλλά ο "Millou en Mai" του Michel Piccoli μπορεί με άνεση να αποτινάξει από πάνω του την φήμη του δράματος και της ασφυκτικής πίεσης. Εκτός αν κάποιος αποφασίσει να κοιτάξει πίσω από την κωμική επιφάνεια. Τότε, ναι, πρόκειται να ανακαλύψει ότι τελικά τα πράγματα ίσως να μην είναι όσο διαφορετικά εκτίμησε στην αρχή.

Ιούνιος: A Serious Man των Ethan και Joel Coen
Ο Ιούνιος του 1967 δεν είναι και ο καλύτερος για τον καθηγητή θεωρητικής φυσική Larry Gopnik του Michael Stuhlbarg. Ο γιος του είναι έτοιμος για το barmitzvah του, η γυναίκα του του ανακοινώνει ότι θα τον εγκαταλείψει αμετάκλητα για έναν γοητευτικό αχώνευτο χήρο και ο ίδιος συνειδητοποιεί ότι όλον αυτόν το καιρό ζούσε μια ζωή κενή, χωρίς ουσιαστικό αντίκτυπο στον κόσμο. Όχι, ο Larry δεν βρίσκεται στα πρόθυρα ψυχολογικής κατάρρευσης αλλά έτοιμος να αποκαλύψει μια κοσμική αλήθεια, "φωτισμένος" και με την βοήθεια ενός σιωπηλού γκουρού, πρόθυμος να κοιτάξει στα μάτια τα συντρίμμια της ζωής του και όλα τα άχρηστα συνοδευτικά (τους κακούς γείτονες, τους εκνευριστικούς μαθητές, την σέξι γειτόνισσα που κάνει γυμνή ηλιοθεραπεία, τον άχρηστο αδερφό του) για να δεχτεί την Θεία Φώτιση. Οι Κοέν φροντίζουν να γεμίσουν την ιστορία με όχι μόνο με σκοτεινή θλίψη και ξεκαρδιστική κωμωδία αλλά και με καυστική ειρωνεία και γνήσια διάθεση για κατανόηση, γυρίζοντας παράλληλα τα γρανάζια του what the fuck ξεκινώντας την ταινία με μια άβολη ιστορία θανάτου και τρόμου από την εβραϊκή παράδοση και κλείνοντάς την με ένα όραμα της Αποκάλυψης, που μπορεί ή και όχι, να έχει βάση στην πραγματικότητα. Φανταστικά δηλαδή. Αυτός ο Σοβαρός Άνθρωπος είναι τελικά φίλος μας.

Ιούλιος: Double Indemnity του Billy Wilder
Το "Double Indemnity" ξεκινάει με το σκοτεινό περίγραμμα ενός ανθρώπου με πατερίτσες που περπατά μπροστά από ένα ολόλευκο φόντο. Και όντως όλη η συνέχεια της ταινίας είναι ένα συνεχές παιχνίδισμα του φωτός, του σκοταδιού και των σκιών, μια ιστορία για ανθρώπους που ζουν στις σκοτεινές γωνίες και για άλλους που γοητεύονται από τις σκιές, αφήνοντας το φως πίσω τους. Ναι, η ταινία παίζει με όλους τους κανόνες του film noir (το συνεχές voiceover, η femme fatale - υπέροχη Barbara Stanwyck, οι αιχμηροί διάλογοι, ο χαμηλός φωτισμός, τα σκοτεινά πλάνα εντός και εκτός πλατό, το αστυνομικό υπόβαθρο, η απουσία συναισθηματισμού, η ανήθικη πόλη) για να τους ξεπεράσει και να αναδειχθεί ως ένα καθολικό αριστούργημα του κινηματογράφου και, ακόμα περισσότερο, της ίδιας της τέχνης της αφήγησης. Στις 16 Ιουλίου του 1938, ο Walter Neff (Fred MacMurray) ομολογεί ότι έχει διαπράξει έναν φόνο. Όταν όμως το πώς και το γιατί έχει πια διαλευκανθεί, η ιστορία θα έχει ακόμα περισσότερα επίπεδα άξιας αναφοράς. Στο τέλος, η ταινία δεν ua είναι μια ιστορία για το σκοτάδι και το αλλά για το κρυμμένο κακό που κρύβει ο καθένας μέσα του. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα μείνει για πάντα στην μνήμη μας. 

Αύγουστος: La Notte di San Lorenzo (The Night of San Lorenzo) των Paolo και Vittorio Taviani

Η 10η Αυγούστου είναι η νύχτα του San Lorenzo, η νύχτα που πέφτουν τ’ αστέρια και οι ευχές γίνονται πραγματικότητα, σύμφωνα με την ιταλική λαϊκή παράδοση. Η ταινία των αδερφών Ταβιάνι, λοιπόν, ανοίγει μια τέτοια νύχτα, καθώς μια γυναίκα, η Cecilia αρχίζει να διηγείται στο μικρό παιδί της μια  ιστορία που συνέβη την αντίστοιχη νύχτα του San Lorenzo πολλά χρόνια πριν, το μακρινό 1944: οι μισοί κάτοικοι ενός χωριού της Τοσκάνης, αποφασίζουν να φύγουν από τον τόπο τους, όταν μαθαίνουν ότι οι Γερμανοί σκοπεύουν να τον βομβαρδίσουν, ενώ οι υπόλοιποι επιλέγουν να κλειστούν στην εκκλησία για προστατευθούν. Παρά τις απαγορευτικές διαταγές των Ναζί, οι κάτοικοι που έχουν αποφασίσει να εγκαταλείψουν το χωριό τους, σκοπεύουν να ταξιδέψουν στην ιταλική επαρχία ώσπου να ενωθούν με τους παρτιζάνους και τους συμμάχους, που διαφαίνεται ότι θα επικρατήσουν στον πόλεμο. Ποια είναι η σωστή απόφαση τελικά; H υποκειμενική μνήμη μπλέκεται με τη συλλογική, η πολιτική, η ιστορία, η φαντασία και η πραγματικότητα θολώνουν τα μεταξύ τους όρια, ο λυρισμός και ο ουμανισμός συναντούν την λαϊκή αφήγηση όσο η τραγωδία και η κωμωδία αναλαμβάνουν εναλλάξ ρόλους και όλα μαζί δημιουργούν μια ταινία συγκινητική, ανθρώπινη και άκρως ειλικρινή. Και μάλιστα, σε έναν τόπο όχι και τόσο μακρινό από τον δικό μας. 

Σεπτέμβριος: Braveheart του Mel Gibson
H 11η Σεπτεμβρίου του 2011 καταγράφηκε στην συλλογική μνήμη ως η ημερομηνία που άλλαξε τον κόσμο απέναντι στο πρόσωπο της τρομοκρατίας. Η 11η Σεπτεμβρίου του 1297 ωστόσο, 714 χρόνια πιο πριν, είχε καταγραφεί ως η πρώτη μεγάλη νίκη της Σκωτσέζικης αντίστασης, έπειτα από το θριαμβευτικό αποτέλεσμα της μάχης στη γέφυρα του Stirling. Το "Braveheart" του Mel Gibson έστησε ίσως την πιο χαρακτηριστική του σκηνή γύρω από την μάχη, με μια "μικρή" μόνο ανακρίβεια που έκανε τους ιστορικούς να γκρινιάξουν: στην ταινία, δεν υπάρχει καμία γέφυρα στο Stirling. Αντιθέτως, η σκηνή αποτελεί ένα μείγμα από διάφορες μάχες του πολέμου, για λόγους ποιητικής αδείας και σκηνοθετικής οικονομίας. Ας είναι. Κανείς δεν θεώρησε ποτέ το σινεμά ως εγκυκλοπαιδικό εγχειρίδιο. Παραμένει όμως πάντα η συναισθηματική αυθεντία ολόκληρου του κόσμου.

Οκτώβριος: Back to the future - Part II του Robert Zemeckis
Στο δεύτερο μέρος του "Back to the Future", όταν ο Marty McFly (του Michael J. Fox) ταξίδεψε στο μέλλον για να σώσει τα ακόμα αγέννητα παιδιά του, συνάντησε αυτοκίνητα που πετούσαν, αθλητικά παπούτσια που έδεναν μόνα τα κορδόνια τους, ιπτάμενες σανίδες και το "Jaws 19" έτοιμο να κυκλοφορήσει στους κινηματογράφους. Αυτό που έχει όμως πια για εμάς σημασία είναι ότι αυτό το μέλλον ήταν η 21η Οκτωβρίου του 2015, τριάντα χρόνια αργότερα σύμφωνα με το παρόν του Marty αλλά λίγους μήνες πια στο παρελθόν σύμφωνα με την δική μας πραγματικότητα. Τα φουτουριστικά αντικείμενα έγιναν αντικείμενο σύγκρισης, οι pop αναφορές μπήκαν στο μικροσκόπιο της ανάλυσης και χιλιάδες fan της σειράς έψαχναν με μανία να ανακαλύψουν μία κρυμμένη DeLorean πίσω από τους θάμνους. Το κυριότερο,όμως, και το κάπως συγκινητικό ταυτόχρονα, ήταν η διαπίστωση ότι η "Επιστροφή στο μέλλον" είναι πλέον μια τριλογία που ανήκει εξολοκλήρου στο παρελθόν. Θα έχουμε πάντα αυτό το ένδοξο παρελθόν, ωστόσο.

Νοέμβριος: Children Of Men του Alfonso Cuarón
Το "Children Of Men" του Alfonso Cuarón είναι μια πολυεπίπεδη ανάγνωση ενός κόσμου που οδηγήθηκε σταδιακά στην τρέλα και που, ειρωνικά, δεν απέχει και πάρα πολύ από τον δικό μας. Μια μικρή ώθηση, σε αυτή την περίπτωση η στειρότητα ενός ολόκληρου είδους και η ανικανότητά του να διαιωνιστεί, είναι αρκετή για να αποκαλύψει την έμφυτη ξενοφοβία και τις ταξικές ανισορροπίες που χαρακτηρίζουν - έστω και σιωπηλά - τον λεγόμενο "πολιτισμένο" κόσμο. Αυτό που κατάφερε επιπλέον, όμως, ο Cuarón είναι να μεταδώσει πολλές πληροφορίες για αυτόν τον κόσμο στο φόντο του, στο βάθος και τις άκρες των πλάνων, σχετικά με την τέχνη και πώς αυτή συνδέει το παρελθόν και το παρόν με το φουτουριστικό χάος. Οι εκρήξεις και οι πυροβολισμοί μπορεί να μονοπωλούν τα γεγονότα της οθόνης, όμως, τα έργα του Picasso ή του Michelangelo αλλά και αυτά της pop κουλτούρας βρίσκουν την θέση τους στο κάδρο για να πουν την δική τους (εξίσου σημαντική) ιστορία. Όλα ξεκίνησαν με μία τρομοκρατική επίθεση την 16η μέρα του Νοέμβρη του 2027.

Δεκέμβριος: The Umbrellas of Cherbourg (Les Parapluies de Cherbourg) του Jacques Demy
Στις "Ομπρέλες του Χερβούργου" του Jacques Demy, η πανέμορφη κόρη μιας ιδιοκτήτριας μαγαζιού με ομπρέλες (η εκθαμβωτική Catherine Deneuve στην αρχή της καριέρας της) αγαπάει παράφορα έναν μηχανικό του γκαράζ σε μια ιστορία που ξεκινά τον Νοέμβριο του 1957. Τα επόμενα κεφάλαια, όμως, της ιστορίας επιφυλλάσουν το ξέσπασμα του πολέμου στην Αλγερία και την αναγκαστική φυγή του αγοριού για το πατριωτικό καθήκον. Ο χρόνος θα περάσει, οι δύο νέοι θα προσπαθήσουν να παραμείνουν ο ένας στην σκέψη του άλλου, η κοινωνία θα πιέσει και ο ρεαλισμός θα παίξει τον τελευταίο και πιο κρίσιμο ρόλο. Όταν οι δυο τους ξανασυναντηθούν για μια τελευταία φορά τον Δεκέμβριο του 1963, σε ένα χιονισμένο βενζινάδικο που θα δώσει και τον επίλογο της (μελωδικής αλλά σπαρακτικής) ιστορίας τους, κανείς τους δε θα είναι πια ο ίδιος. Ποιος είπε ότι τα musicals και τα πολύχρωμα σκηνικά συνεπάγονται χαρούμενες ιστορίες; Στις "Ομπρέλες...", η αρχή χτίζει την καρδιά για να την διαλύσει το φινάλε. Ή αλλιώς, ο Demy δείχνει πώς μια αρχετυπική ρομαντική ιστορία αποδομείται από την πραγματικότητα για να απομείνουν στο τέλος μόνο τα χρώματα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...