Δέκα μέρες ντοκιμαντέρ εν μέσω δύο εορταστικών τριημέρων και, όμως, το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ βρήκε το κοινό του, κι ας άργησε να πάρει μπρος. Από τις σχεδόν διακόσιες ταινίες του προγράμματος, πολλές μπήκαν κάτω από το μικροσκόπιο του Frame Game, με θαυμαστά, απλά εντάξει ή απογοητευτικά αποτελέσματα η κάθε μία. Με συνοπτικές διαδικασίες, στη συνέχεια ακολουθεί η σύντομη άποψη για κάθε μία από αυτές.
ΟΙ ΚΑΛΕΣ
The Act Of Killing (2012): Άνετα το πιο πρωτότυπο, σοκαριστικό και ανατριχιαστικά τρομαχτικό ντοκιμαντέρ των τελευταίων χρόνων. Το 1965, όταν η κυβέρνηση της Ινδονησίας ανατράπηκε από το πραξικόπημα, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι δολοφονήθηκαν σε λιγότερο από ένα χρόνο. Οι εκτελεστές αυτών των ομαδικών δολοφονιών ήταν κυρίως "γκάνγκστερ" και μαυραγορίτες, πιόνια του πολιτικού συστήματος, που, ακόμα και σήμερα, με την ανοχή και την υποστήριξη του τύπου, κυβερνά την χώρα. Ο Ανουάρ, μαυραγορίτης εισιτηρίων έξω από ένα τοπικό κινηματογράφο, πραγματοποίησε περισσότερες από 1000 δολοφονίες την επίμαχη περίοδο. Ο γεννημένος στο Τέξας αλλά μεγαλωμένος στην Δανία σκηνοθέτης Joshua Oppenheimer, λοιπόν, επιχειρεί το μοναδικό πιο τρομακτικό πράγμα από τα ίδια τα εγκλήματα: την βουτιά στην ψυχολογία και τον τρόπο σκέψης του εκτελεστή με μία, όμως, πολύ ενδιαφέρουσα ανατροπή. Διαβάστε εδώ τις εντυπώσεις από την καλύτερη ταινία όλου του δεκαημέρου.
Blood Brother (2013): Τα είπαμε αναλυτικά εδώ αλλά η αλήθεια είναι μία. Το Blood Brother ξεπερνά την αποτύπωση ενός απλού κοινωνικού φαινομένου γιατί κατά την διάρκεια της εξέλιξής του γίνεται απόλυτα προσωπικό. Όπως ο Rocky και ο Steve, έτσι και ο θεατής γνωρίζει πραγματικά πρόσωπα με αληθινές ιστορίες και αγωνιά για την υγεία τους. Ειδικά στο τέλος, συνειδητοποιεί ότι πλέον νιώθει κι εκείνος μέρος της οικογένειας και λαμβάνει μερίδιο της χαράς. Ακόμα κι αν κατηγορήσει κανείς τον Hoover για εκβιασμό της συγκίνησης, δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Είναι τελείως φυσιολογικό για νιώσει κάποιος έτσι για τους ανθρώπους που αγαπά. Και αυτό είναι το σημαντικότερο που καταφέρνει η ταινία: όσο κι αν μιλάει για ένα πρόβλημα, ακόμα περισσότερο μιλάει για ανθρώπους.
Valentine Road (2013): Το 2008, ο Μπράντον Μακίνερνι, τελειόφοιτος γυμνασίου, πυροβόλησε εξ επαφής το συμμαθητή του, Λάρι Κινγκ. Μία μέρα πριν, ο τελευταίος είχε εξομολογηθεί μπροστά σε ολόκληρη την παρέα του Μπράντον, ότι επιθυμεί να είναι ο Βαλεντίνος του για την ημέρα των ερωτευμένων. Η ταινία καταγράφει το χρονικό του συμβάντος και θίγει ζητήματα όπως το μίσος, η προκατάληψη, η άγνοια και η ομοφοβία, όμως, η σκηνοθέτις Μάρτα Κάνινχαμ καταφέρνει να διατηρεί ψύχραιμα μια συνειδητή απόσταση από τα γεγονότα. Ωραία φουρνιά ντοκιμαντέρ στο Sundance '13.
The Imposter (2012): Καθυστέρησε να έρθει στην Ελλάδα, αλλά τον βρήκε το δρόμο του ένα από τα καλύτερα ντοκιμαντέρ των τελευταίων χρόνων. Το 1994, ένα 13χρονο αγόρι εξαφανίστηκε από το σπίτι του στο Σαν Αντόνιο του Τέξας, χωρίς να αφήσει σημεία ζωής. Τριάμισι χρόνια αργότερα, εντοπίζεται ζωντανός, χιλιάδες μίλια μακριά, σʼ ένα χωριό στη νότια Ισπανία, έχοντας να αφηγηθεί μια τρομακτική ιστορία απαγωγής και τρομοκρατίας. Η οικογένειά του θα τον δεχτεί με δάκρυα χαράς, όμως, η τρομακτική αλήθεια είναι ότι αυτό το αγόρι… δεν είναι το μέλος που είχε χάσει! Οι ανατριχιαστικές μαρτυρίες των ίδιων των πρωταγωνιστών της ιστορίας σοκάρουν και προβληματίζουν ταυτόχρονα σχετικά με το πώς μπορεί να συνέβη κάτι τέτοιο σε μια συγκλονιστική εξιστόρηση των γεγονότων από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές. Αυτή δεν είναι μια ακόμα αναπαράσταση.
Sofia's Last Ambulance (2012): Με συμμετοχή στο τελευταίο δεκαπενθήμερο των σκηνοθετών στις Κάννες, η ταινία διατηρεί μια εντυπωσιακή ισορροπία ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και την μυθοπλασία. Ναι, όσα βλέπουμε είναι αληθινά αλλά η δομή της αφήγησης καταφέρνει να δημιουργήσει όχι μόνο μια ολόκληρη προσωπική ιστορία αλλά και να γίνει ιδιαίτερα αγωνιώδης και συγκινητική Δεν ξέρω αν μπορεί να οριστεί ακριβώς ως ντοκιμαντέρ, την προτείνω, όμως, ανεπιφύλακτα.
Ένα βήμα μπροστά (2012): Η ταινία καταγράφει τις δέκα τελευταίες εβδομάδες της προεκλογικής εκστρατείας του σημερινού δήμαρχου Θεσσαλονίκης, Γιάννη Μπουτάρη, καθώς επιχειρεί παράλληλα και μια πιο προσωπική γνωριμία μαζί του. Ο Μπουτάρης αποδεικνύεται κατάλληλο πρόσωπο για ντοκιμαντέρ καθώς καταφέρνει να τραβήξει την προσοχή με τον αυθορμητισμό του, την αυθεντικότητα της γλώσσας του και τα ξεσπάσματά του, δημιουργώντας τελικά μια αληθινή προσωπικότητα μακριά από τις ταμπέλες και τα πρέπει της θέσης του. To τελικό αποτέλεσμα είναι απρόσμενα διασκεδαστικό και με ενδιαφέρουσα οπτική μιας προεκλογικής εκστρατείας εκ των έσω, όμως, ξεκάθαρα την παράσταση κλέβει ο Μπουτάρης, που αποφεύγει περίτεχνα τη δημιουργία μιας ψεύτικης εικόνας. Θα μπορούσε να διαρκεί 20 λεπτά λιγότερο, όμως.
Wrong Time Wrong Place (2012): Αφορμή του φιλμ είναι το αποτρόπαιο περιστατικό που συνέβη τον Ιούλιο του 2011 στη Νορβηγία, δηλαδή η βομβιστική επίθεση στην καρδιά του Όσλο και μια σειρά από εν ψυχρώ εκτελέσεις στο νησί Ουτόγια. Εκεί, όμως, που κάποιος περιμένει η ταινία να είναι μια συνηθισμένη καταγραφή των σοκαριστικών γεγονότων, ο Appel πρωτοτυπεί και, ουσιαστικά, δεν αναφέρεται καθόλου στο ίδιο το γεγονός αλλά αποφασίζει να επικεντρωθεί στις μικρές ιστορίες επιζώντων ή συγγενών των θυμάτων και να αναλύσει εκείνες τις μικρές επιλογές ή συμπτώσεις που έκαναν την διαφορά εκείνη τη μέρα. Ο Appel ουσιαστικά μελετά τον κόσμο των συμπτώσεων, αποφεύγοντας υπερβολικά μελοδραματικά ξεσπάσματα. Και εξαιρετικό κλείσιμο που γυρίζει 180 μοίρες την αρχή. Όχι, μπράβο.
Στο λύκο (2013): Θολώνοντας και αυτό τα όρια μεταξύ μυθοπλασίας και τεκμηρίωσης, το "Στο λύκο" αποδεικνύεται ανέλπιστα στοιχειωτικό στην αποτύπωσή του, καταφέρνοντας να μεταφέρει τον απόηχο της κρίσης στην επαρχία, αγγίζοντας υπαρξιακά επίπεδα. Πολύ καλή κινηματογράφηση, επίσης.
Liv & Ingmar (2012): Με βάση μια συνέντευξη της Liv Ullman, καταγράφεται η θυελλώδης σχέση της με τον Ingmar Bergman, μέχρι να κοπάσει το δράμα και να μείνει η φιλία που τους έδεσε μέχρι το τέλος. Αν και δεν ξεφεύγει από τα τηλεοπτικά πλαίσια, η δύναμη του θέματος δε σου επιτρέπει να μην την παραδοθείς, επομένως, χαλάλι. Θα κάνουμε τα στραβά μάτια, μαγεμένοι από την ομορφιά της Liv Ullman.
Capturing the Friedmans (2003): "Who will you believe?" Η ατάκα της αφίσας δε θα μπορούσε να είναι πιο ακριβής. To ντοκιμαντέρ προβλήθηκε στα πλαίσια του αφιερώματος για τα 15 χρόνια ζωής του φεστιβάλ. Ακολουθώντας το αστυνομικό δράμα μιας οικογένειας που είδε πατέρα και ένα γιο να αντιμετωπίζουν κατηγορίες βιασμών νεαρών αγοριών, ο θεατής βουτάει μέσα στις μαρτυρίες και, όταν αρχίζουν να μπλέκουν οι αλήθειες, μόνο εκείνος θα επιλέξει ποια πλευρά θα ακολουθήσει. Μπορεί να θεωρηθεί κλεψιά καθώς ουσιαστικά το ντοκιμαντέρ δεν παίρνει θέση (αν και προς το τέλος, υπονοούνται κάποια πράγματα), όμως, τελικά, αυτή η προσέγγιση λειτουργεί τόσο καλά που το ντοκιμαντέρ πλησιάζει τα όρια του θρίλερ. Και μετά, τα ξεπερνά.
Nostalgia for the light (2010): Στα πλαίσια του αφιερώματος στον χιλιανό ντοκιμαντερίστα Πατρίσιο Γκουσμάν, το ντοκιμαντέρ αποτελούσε μία από τις πιο πρωτότυπες προτάσεις του προγράμματος. Αρχαιολογία. Αστρονομία. Αναζήτηση των αγνοούμενων της δικτατορίας του Πινοσέτ. Ο Γκουσμάν ενώνει τρεις φαινομενικά ανεξάρτητους τομείς και τους ανάγει ανατριχιαστικά στην κοινή αλήθεια: την αναζήτηση του παρελθόντος. Απλά, συγκλονιστικό.
¡Vivan las Antipodas! (2012): Ένα από τα πιο μαγευτικά ντοκιμαντέρ των τελευταίων χρόνων, οι "Αντίποδες" είχαν την ευκαιρία να ξαναπροβληθούν στο φεστιβάλ. Ο Κοασακόφσκι παρακολουθεί τέσσερα ζεύγη γεωγραφικών αντιπόδων, προσπαθώντας να βρει εκείνες τις μικρές διαφορές ή/και συνδέσεις. Συμπέρασμα: μπορείς χωρίς δισταγμό να εμπιστευτείς σε έναν Ρώσο την κινηματογράφηση του κόσμου. Συμπεριλαμβανομένων και όλων εκείνων των μυστικών συνδέσεων που τον κυβερνούν.
ΟΙ ΑΔΙΑΦΟΡΕΣ
The Human Cargo (La nave dolce) (2012): Στις 8 Αυγούστου του 1991, το «Βλόρα», ένα αλβανικό πλοίο που μεταφέρει 20.000 ανθρώπους φτάνει στο λιμάνι του Μπάρι. Tο καράβι δυσκολεύεται να δέσει. Μερικοί ρίχνονται στη θάλασσα και κολυμπούν ως την ακτή, ενώ πολλοί φωνάζουν εν χορώ «Ιτάλια, Ιτάλια», κάνοντας το σήμα της νίκης. Πρόκειται για μία μαζική απόβαση, που όμοιά της δεν έχει ξαναδεί η Ιταλία και οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης βρίσκονται απροετοίμαστοι για την αντιμετώπισή της. Όχι, όμως, και οι κάμερες που σπεύδουν να καταγράψουν αμέσως το γεγονός, προς όφελος του κοινού της ιστορίας. To "γλυκό φορτίο" είναι ενδιαφέρον κυρίως για το αρχειακό υλικό αλλά παραμένει μέχρι το τέλος μια ιταλική υπόθεση με "υποψίες" ευρωπαϊκού ανοίγματος.
First Position (2011): H ταινία έναρξης ήταν ένα απολαυστικό αλλά ανώδυνο ταξίδι στον κόσμο της προετοιμασίας φιλόδοξων νέων για τον χώρο του επαγγελματικού μπαλέτου. Κάτι σαν την έκδοση μπαλέτου των οντισιόν του So you think you can dance.
The Invisible War (2012): Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το θέμα των βιασμών γυναικών (και αντρών) στον Αμερικανικό στρατό αποτελεί υλικό για ένα συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ. Η προσέγγιση, όμως, είναι βαρετή και διαδικαστική, ακούγοντας τις συγκινητικές μεν μαρτυρίες ανθρώπων αλλά παρουσιάζοντάς τις με εντελώς ανέμπνευστο τρόπο, με αποτέλεσμα το αρχικό σοκ να ξεπερνιέται πολύ σύντομα.
A normal life (2013): Οι προσπάθειες μιας οικογένειας να διατηρήσουν τους φυσιολογικούς ρυθμούς της, παρά το γεγονός ότι η μία κόρη της οικογένειας πάσχει από λευχαιμία, χτυπάει τις συναισθηματικές χορδές και διατηρεί το ενδιαφέρον, χωρίς, όμως, να καταγράφεται στην μνήμη μετά το τέλος της ταινίας.
Ash (2013): Η ταινία δεν καταγράφει, τελικά, το χρονικό της ηφαιστειακής έκρηξης που συνέβη στις 14 Απριλίου 2010, στο ηφαίστειο Εϊγιαφιαλαγέκουλ της Ισλανδίας, αλλά, απρόσμενα, εστιάζει στη ζωή τριών οικογενειών, οι οποίες ασχολούνται με τη γεωργία ή / και την κτηνοτροφία, παρατηρώντας τις αλλαγές που προξένησε η έκρηξη στην καθημερινότητά τους και τις δυσκολίες που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν. Τυπικό στην αποτύπωσή του, αν και καλογυρισμένο, δεν νομίζω ότι μπορεί να διατηρήσει για 90 λεπτά το ενδιαφέρον λόγω θέματος.
Salma (2013): Πάντα οι ανθρώπινες ιστορίες, ειδικά όταν διαδραματίζονται σε σημαντικά κοινωνικά σκηνικά, έχουν μια αρχική δύναμη και αυτό ισχύει και για την Salma. Αν και δεν προσθέτει τίποτα καινούριο σε όλα όσα γνωρίζει ο δυτικός κόσμος για τη θέση της γυναίκας στην Ινδία (και στις μουσουλμανικές κοινότητες, γενικότερα), δίνει αισιοδοξία για μια επερχόμενη αλλαγή και τις δυνατότητες αποφυγής του περιοριστικού συστήματος.
They Glow in the dark (2012): Ο Μάικλ και ο Τζιμ, δύο μεσήλικες gay φίλοι και πρώην εραστές, φορείς του AIDS, ξαναβρίσκονται ύστερα από 20 χρόνια και αποφασίζουν να ενώσουν τις ζωές τους στη Νέα Ορλεάνη. Ο Ευαγγελίδης παρατηρεί το παρόν τους, εξερευνά το παρελθόν τους και προσπαθεί να συνθέσει μια ιστορία για την εξέλιξη αυτών των ανθρώπων. Παρά το γεγονός ότι η ταινία προβάλλεται ως ντοκιμαντέρ, ο ίδιος δήλωσε ότι «φλερτάρει με τη μυθοπλασία». Και αυτό γιατί παίρνοντας στοιχεία από τις συνεντεύξεις τους, ουσιαστικά έπλασε μια ιστορία που ξεπερνούσε τη δύναμη του παρελθόντος τους. Αν και ακολουθεί ιδιαίτερα low key προσέγγιση, που άλλοτε λειτουργεί και άλλοτε φαίνεται λίγη, το "The Glow in the dark" αποτελεί σίγουρα ένα βήμα μπροστά για το ελληνικό ντοκιμαντέρ. Ακόμα κι αν δεν καταφέρνει να υλοποιήσει απόλυτα αυτά που επιθυμεί.
The Bella Vista (2012): Σε ένα μικρό χωριό της Ουρουγουάης, ένα κτίσμα γίνεται αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα στην παλιά ομάδα του χωριού, μια ομάδα τραβεστί και της εκκλησίας. Βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, το ντοκιμαντέρ αναπαριστά τις εξελίξεις χρησιμοποιώντας τους πραγματικούς κατοίκους του χωριού. Έχει την πλάκα του, όμως, με κάποιες τροποποιήσεις θα γινόταν πραγματική απολαυστική ταινία.
Winter Nomads (2012): Γλυκό, όμορφο, νοσταλγικό αλλά μέχρι εκεί. Δύσκολες στιγμές για τους νομάδες του χειμώνα.
Fuck for forest (2013): Η Fuck For Forest, που έχει την έδρα της στο Βερολίνο, είναι μία από τις πιο παράξενες φιλανθρωπικές οργανώσεις στον κόσμο. Αυτή η ΜΚΟ συγκεντρώνει χρήματα για την προστασία του περιβάλλοντος, ποντάροντας στην ιδέα πως το σεξ μπορεί να σώσει τον κόσμο και πουλώντας ερασιτεχνικά πορνογραφικά βίντεο στο Διαδίκτυο. Kι εκεί που περιμένεις ένα σαχλό ντοκιμαντέρ, σου προκύπτει ένα συμπαθές αποτέλεσμα, κυρίως, λόγω των αφελών πρωταγωνιστών. Όχι κι άσχημα, δηλαδή.
Το χρονικό ενός ολοκαυτώματος (2013): 101 ντοκιμαντέρ ολοκαυτώματος. Πόσο αναζωογονητικό θα ήταν να ξέφευγε από την εξιστόρηση των γεγονότων για να εξερευνήσει το (επιβεβαιωμένο ιστορικά) παρασκήνιο. Η ιστορία του ολοκαυτώματος του Χορτιάτη, όσο τραγική κι αν είναι, αποτυπώνεται με τον πιο τηλεοπτικό τρόπο. Ενημερωτικό μεν, αλλά όσα έχει να πει εξαντλούνται στο ένα τρίτο της διάρκειας.
Adieu Istanbul (2013): Ομοίως με πριν. Δεν λέει τίποτα καινούριο. Μόνο που αυτή τη φορά, υπάρχει ένα επιπλέον ενδιαφέρον για τις αντιδράσεις από την προβολή στο προσεχές φεστιβάλ κινηματογράφου της Κωνσταντινούπολης.
ΟΙ ΚΑΚΕΣ
Φωνές από το υπόγειο (2013): Το φιλμ επιχειρεί να δημιουργήσει ένα κολάζ από μαρτυρίες γύρω από την underground ελληνική σκηνή των δεκαετιών του 1960 και του 1970, σε λογοτεχνία, κινηματογράφο και εικαστικά. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ο Χαριτίδης επικεντρώθηκε σε μια περίοδο της ελληνικής πραγματικότητας που δεν έτυχε μεγάλης κάλυψης στο παρελθόν, όμως, η τελική αφήγηση καταλήγει να είναι συγκεχυμένη, ίσως περισσότερο «ωραιοπαθής» από όσο θα ήθελε. Επίσης, δεν καταφέρνει να παρουσιάζει, σε κάποιον μη εξοικειωμένο με το θέμα, ένα επαρκές πλαίσιο ώστε να γίνει απολύτως κατανοητή. Αν και ήταν ακόμα work-in-progress, κατά τα λεγόμενα του σκηνοθέτη, δύσκολα, πιστεύω, θα σουλουπωθεί σε μια αφήγηση με συνοχή που θα τιμά όντως την ελληνική underground σκηνή των 60ς-70ς.
The Expedition To the End Of the World (2013): Πανέμορφο. Δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό. Προσπαθεί, όμως, να προσδώσει την διάσταση υπαρξιακής αναζήτησης στα δρώμενα, με αποτέλεσμα να γίνεται τόσο απλοϊκό, που μάλλον καταντά αστείο. Έχει απαιτήσεις οι φιλοσοφία, κύριε σκηνοθέτα μου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου