Παρασκευή 14 Ιουνίου 2013

Before Midnight: Γράμμα αγάπης προς τον Τζέσι και την Σελίν.

Στο πρώτο πλάνο της ταινίας, ένα ζευγάρι σταράκια και ένα ζευγάρι μοκασίνια περπατούν πλάι πλάι, υπό τον ήχο μιας συζήτησης για το καλοκαίρι που φτάνει στο τέλος του. Μόνο που αυτή τη φορά, το ζευγάρι των all-stars δεν τα φοράει ο Τζέσι (όπως τότε στη Βιέννη) αλλά ο γιος του, ο οποίος πριν επιβιβαστεί στο αεροπλάνο για να επιστρέψει στην μητέρα του στην Αμερική, του εκμυστηρεύεται πως "αυτό ήταν το καλύτερο καλοκαίρι της ζωής του". Έξω από το αεροδρόμιο της Καλαμάτας, περιμένει η Σελίν με τις δυο τους δίδυμες κόρες, την Νίνα (όπως Σιμόν) και την Έλλα (όπως Φιτζέραλντ). Έχουν περάσει εννιά ολόκληρα χρόνια από τότε που ο Τζέσι έχασε το αεροπλάνο στο Παρίσι και άλλα εννιά από εκείνη την πρώτη βραδιά στην Βιέννη. Δεκαοχτώ χρόνια είναι ένα τεράστιο διάστημα όπου τα πάντα μπορούν να αλλάξουν. Οι ώρες, όμως, μέχρι τα μεσάνυχτα ίσως αποδειχτούν πιο κρίσιμες για την βάση μιας σχέσης, που χαιρετίστηκε από πολλούς ως ο ορισμός του ρομαντισμού. (Ακολουθούν πολύ ελαφριά spoilers)


Οι Before ταινίες αποτελούν μια ιδιόμορφη περίπτωση κινηματογραφίας. Αυτό που ξεκίνησε ως μια σπουδή ανάμεσα στην "αγόρι ερωτεύεται κορίτσι" φόρμουλα, επεκτάθηκε ανέλπιστα πολύ και εξελίχθηκε σε μια σχεδόν real time αποτύπωση της εξέλιξης της ουσίας μιας σχέσης, μακριά από τις συμβάσεις των κομεντί και αποκομμένη από τα κλισέ στάδια που επιβάλλονται για κάθε τέτοια ιστορία. Σε κάθε κεφάλαιο της Before τριλογίας, ο Τζέσι του Ethan Hawke και η Celine της Julie Delpy βρίσκονταν σε διαφορετικό στάδιο της ζωής τους, με άλλη στάση ζωής κατά περίπτωση και υπό διαφορετικό κοινωνικό υπόβαθρο κάθε φορά αλλά είναι, ταυτόχρονα, και τόσο ίδιοι στην ουσία τους που προκαλούν αμηχανία σε όλους εμάς που βρίσκουμε κομμάτια του εαυτού μας στον καθρέφτη τους. Η ιστορία τους είναι μια καθημερινή καταγραφή των αντιπαραθέσεων άντρα-γυναίκας, μια λεπτομερής και εκνευριστική ανάγνωση του εαυτού μας μέσω αυτών και, ίσως το πιο επώδυνο από όλα, περισσότερο ρεαλιστική από όσο θα επέτρεπε η ασφάλεια της μεγάλης οθόνης.

Εγώ δεν μεγάλωσα ταυτόχρονα με τον Τζέσι και την Σελίν. Πάντα απέχω περίπου δέκα χρόνια από την ηλικία τους και, κατά συνέπεια, δεν μπορώ να καυχηθώ πως "είδα" κομμάτια της σκέψης μου στις συζητήσεις τους την πρώτη φορά που παρακολούθησα την κάθε ταινία. Για μένα, τόσο το Before Sunrise όσο και το Before Sunset ήταν μια προειδοποιητική κλήση για το μέλλον μου. Η πρώτη ταινία στη Βιέννη μίλησε όντως για την εικόνα του ιδεατού έρωτα που είχα στο μυαλό μου όσο ήμουν μαθητής, κρατώντας πάντα υπόψη πως καλό είναι να μην πιστεύουμε και πολύ στα παραμύθια. Η δεύτερη ήταν περισσότερο διαδικασία αφύπνισης και οδηγός για την πορεία των σχέσεων πριν τα τριάντα, αφήνοντας περιθώρια αμφισβητήσεων και επιλογών. Και τώρα το Before Midnight αποτελεί περισσότερο από ποτέ για μένα ένα ταξίδι στο χρόνο (όπως αστειεύεται και ο ίδιος ο Τζέσι με τον όρο στην ταινία)  για το τι σημαίνει να είσαι ερωτευμένος (πόσο κενή λέξη) στα σαράντα, τα πενήντα , τα εβδομήντα και ακόμη παραπέρα.

Παραδόξως, για να το κάνει αυτό η ταινία ξεφεύγει από το στενό σύμπαν των προηγούμενων κεφαλαίων και ενσωματώνει στην αφήγηση μια χαρακτηριστική σκηνή ανθρώπων νεώτερων, συνομήλικων και πολύ μεγαλύτερων από τον Τζέσι και την Σελίν, που της δίνει τη δυνατότητα να επανεξετάσει μερικές από τις συζητήσεις που είχαν οι δυο τους στα 23 και τα 32 τους ή απλά να τις μεταφέρει στη σύγχρονη εποχή. Κατά κάποιον τρόπο είναι σαν το ίδιο το κοινό να λαμβάνει συμμετοχή και να εκφράζει τον αντίλογο ή την συγκατάβασή του. Στο Before Midnight υπάρχει μια έντονη αίσθηση κριτικής και κρίσης, όχι άσχετη με την ελληνική πραγματικότητα, που προσέφερε και το περιβάλλον των γυρισμάτων.

Δεκαοχτώ χρόνια μετά, έχουν αλλάξει τόσα πολλά και παράλληλα τα πράγματα είναι τόσο ίδια. Ο Τζέσι παραμένει ο ονειροπόλος  (αιώνια) νέος που επιλέγει αντισυμβατικά θέματα για τα βιβλία του, που προκαλούν την αμφισβήτηση των συνομιλητών του. Εξακολουθεί να κινείται περισσότερο συναισθηματικά, έτοιμος να κάνει την μεγάλη αλλαγή που θα του εξασφαλίσει μεγαλύτερη συναισθηματική κάλυψη. Η Σελίν, από την άλλη, παραμένει η περιπετειώδης γυναίκα που είδε η χειρομάντισσα στη Βιέννη, γεμάτη κοινωνικές ανησυχίες και διαρκή επανεξέταση των αντρικών και γυναικείων μοντέλων που επιτάσσει η κοινωνία. Επιβραβεύει την διαφωνία και τον θυμό, θεωρώντας τα υγιή μέσα εξέλιξης, και ονειρεύεται τις κόρες της ως αγωνιστικές φεμινίστριες που θα προσφέρουν στον κόσμο. Μόνο που τώρα, δεν υπάρχει ούτε η αφέλεια των 20ς, ούτε η ρεαλιστική ελπίδα των 30ς αλλά μια de facto καθημερινότητα που προκαλεί τους ιδεαλισμούς.

Σε αυτό το κεφάλαιο των Before, είναι απροσδόκητα έντονη η συζήτηση του θανάτου. Ναι, ο θάνατος είναι που εμπόδισε την αρχή της σχέσης του το 1995 (ή και όχι, ποτέ δεν ήταν απόλυτα σαφές αν η Σελίν έψαχνε απλά μια αφορμή για να μην πάει στο ραντεβού του Δεκεμβρίου στη Βιέννη), όμως, ποτέ δεν ήταν τόσο έντονος στις συζητήσεις τους. Κι αν οι ανέκδοτες ιστορίες που μοιράζονται  ο Τζέσι και η Σελίν περιορίζονται σε μικρά ζωάκια που πεθαίνουν, γίνεται σαφές πως πλέον η έννοια του τέλους, της λήξης ή της εγκατάλειψης μιας κατάστασης λαμβάνεται πολύ περισσότερο υπόψη ως ενδεχόμενο τώρα παρά παλαιότερα. Η αμφισβήτηση είναι καθημερινή διαδικασία και η επανεξέταση φαντάζει ως μονόδρομος για την εύρυθμη λειτουργία. Είναι αλήθεια αυτός ο τρόπος των 40ς;

Κι αν το συναισθηματικό κρεσέντο της ιστορίας έρχεται στην σκηνή του ξενοδοχείου (ως άλλη σκηνή του αυτοκινήτου από το Before Sunset, που κλείνει με ακόμα μία δυνατή δήλωση της Σελίν), η πραγματική ουσία ολόκληρης της τριλογίας κρύβεται στην κορύφωση του μονολόγου της Ξένιας Καλογεροπούλου, που έρχεται εύκολα να παίξει με τους τίτλους των προηγούμενων ταινιών για να υπογραμμίσει την θέση της καρδιάς ολόκληρης της τριλογίας. Δεν ξέρω πώς θα μου φανεί το Before Midnight όταν θα φτάσω στην ηλικία του Τζέσι και της Σελίν, όμως, γνωρίζω ότι θα υπάρχουν πάντα δυο άνθρωποι που προσπάθησαν να βάλουν σε τάξη τις μεγάλες αλήθειες των δύο φύλων και οι οποίοι με έκαναν να συγκινηθώ και να συμμετάσχω στις συζητήσεις τους, προσφέροντας στιγμές (ναι, όλα είναι στιγμές) που είναι ισχυρότερες από το σύνολο πολλών ιστοριών. Τους ευχαριστώ. Και μέχρι την επόμενη (;) φορά, θα περιμένω.  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...