Σάββατο 18 Μαΐου 2013

The Great Gatsby: H Μη-Κριτική

Δεν πρόκειται να γράψω κριτική για το The Great Gatsby. Υπάρχουν εκεί έξω τόσα πολλά κείμενα που αναλύουν την ταινία, υποστηρίζουν την αισθητική της αρτιότητα ή/και την κατηγορούν για ψυχολογική κενότητα. Και, υποθέτω, όλες οι απόψεις έχουν ένα μερίδιο δίκιου. Εξάλλου, ο "Υπέροχος Γκάτσμπι" του Baz Luhrmann είναι μια επίθεση στις ανθρώπινες αισθήσεις. Δε θα μπορούσε να δημιουργήσει μετριοπαθείς αντιδράσεις. Δεν είναι καν διακριτικό στις προθέσεις του. Απλά νιώθω την ανάγκη να εξομολογηθώ γιατί όλο αυτό δούλεψε για μένα εκπληκτικά καλά.

ΤΑ ΠΑΡΤΙ
Χαοτικά. Πολύχρωμα. Εκκωφαντικά. Κόσμος και κοσμάκης σε παροξυσμό, σε μία εποχή νεοπλουτισμού, όπου παλιό και νέο χρήμα ανταγωνίζονται για τις εντυπώσεις και για την δημιουργία του μεγαλύτερου θορύβου. Ο Baz Luhrmann δεν τσιγκουνεύεται ούτε πίξελ στην απεικόνιση του φρενήρη ρυθμού, της χορευτικής κίνησης, των πυροτεχνημάτων και της εξτραβαγκάντζας. Δεν το έκανε ποτέ και δεν υπάρχει λόγος να το προσπαθήσει τώρα. Η διαφορά, όμως, είναι πως αυτή την φορά η χλιδή υπογραμμίζει κάτι. Μιλάμε για μια εποχή, όπου οι αξίες αντικαταστάθηκαν από καινούριες (βασικές;) ανάγκες και η παρουσία του χρήματος έγινε ο καινούριος αυτοσκοπός. Δεν υπήρχε περιεχόμενο κάτω από την εντυπωσιακή επιφάνεια. Κι αν τα πάρτι φαινόταν άψυχα και ξεκάθαρη υπεροχή του "style over substance" ήταν ακριβώς γιατί έτσι ήταν. Την ένιωσα αυτή την κενότητα πίσω από τις εικόνες της χλιδής και αυτό ήταν το πρώτο σημείο που με κέρδισε.

Η ΜΟΥΣΙΚΗ
Δεν είναι κρυφή η αγάπη μου για τα αναχρονιστικά στοιχεία που καταφέρνουν να τρυπώσουν στις αγαπημένες μου ταινίες. Ο Luhrmann, ειδικά, τα έχει αναγάγει σε στοιχείο της κινηματογραφικής του ταυτότητας, δημιουργώντας μια άχρονη εκδοχή της ποπ κουλτούρας, που κάνει την παρουσία της αισθητή ανεξάρτητα από τα χωροχρονικά πλαίσια της κάθε ταινίας. Κι αν τα "φαλτσαρίσματα" μιας Beyonce που ερμηνεύει το Back to Black της Amy Winehouse κι ενός Will.I.Am που σπιλώνει την Jazz Era με ένα βαρετό και ανέμπνευστο ρυθμό ξενίζουν, υπάρχουν τόσες άλλες τονωτικές μουσικές ενέσεις για να αντιστρέψουν τις εντυπώσεις. Οι XX ταξιδεύουν την μελαγχολία στο χρόνο, ο Jack White ντύνει μια από τις πιο κρίσιμες σκηνές της ταινίας με πάθος ενώ το Young and Beautiful της Lana Del Rey γίνεται ουσιαστικά το θέμα της Νταίζη και του Γκάτσμπι, σε ακουστικές και ...foxtrot παραλλαγές, ανάλογα με την στιγμή. Και όλο αυτό είναι τόσο απροκάλυπτα εθιστικό που δεν μπήκα καν στον κόπο να το χαρακτηρίσω "manipulative"

ΟΙ ΣΧΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ
Ο έρωτας του Γκάτσμπι. Οι αποφάσεις της Νταίζη. Οι κρίσιμες αποφάσεις. Οι ισορροπίες των σχέσεων. Για πολλούς, τίποτα από τα παραπάνω δεν είχε την απαραίτητη αιτιολόγηση που θα κάνει τις ενέργειές τους πέρα από δραματικές και, ουσιαστικά, επιδραστικές για το κοινό. Με άλλα λόγια, στην σκηνή υπήρχε όλο το πάθος και το δράμα  αλλά στο παρασκήνιο επικρατούσε μια μεγάλη ψυχρότητα. Και, ναι, ακριβώς αυτό είναι η αλήθεια. Μόνο που ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι επειδή ο "Υπέροχος Γκάτσμπι" δεν είναι η ιστορία του Τζέι και της Νταίζη. Είναι η ιστορία του Τζέι και της Νταίζη, όπως την είδε μέσα από τα μάτια του ο Καραγουεϊ. Είδε όλα τα συναισθήματα στην ακραία τους μορφή, ζήλεψε, προσπάθησε να κλέψει μερίδιο κι επιθύμησε να αποτελέσει και αυτός μέρος του κόσμου τους, όμως, ποτέ δεν τα κατανόησε πραγματικά. Όλη η έλλειψη της υπόστασης αυτών των πραγμάτων οφείλεται σε αυτή ακριβώς την διάσταση. Καταλαβαίνω πως αυτό οδήγησε σε μια βασική έλλειψη, που στοιχίζει την αμεσότητα μιας ταινίας, όμως, προσωπικά, της προσέφερε και μια δεύτερη ανάγνωση, που ίσως την κάνει ακόμα πιο ουσιαστική.

Ο ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗΣ
Ποιος είναι ο Κάραγουεϊ; Δεν μαθαίνουμε ποτέ πραγματικά. Μέχρι και το τέλος, ο Κάραγουεϊ παραμένει απλά ένας αφηγητής ή αλλιώς, ο καθρέφτης του ίδιου του Γκάτσμπι. Είναι τόσο απορροφημένος από τον άγνωστο και γοητευτικό κόσμο που δεν έχει καμιά επιθυμία να προσφέρει πληροφορίες για τον εαυτό του. Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας αποτελεί το μέσο των εξελίξεων και το φερέφωνο των ανθρώπων που τόσο επιθυμεί να οικειοποιηθεί την προσωπικότητά τους. Ο "Υπέροχος Γκάτσμπι", όπως δεν ήταν η αντικειμενική ιστορία του Τζέι και της Νταίζη, δεν είναι και η ιστορία του Κάραγουεϊ. Στην ουσία του, ο ίδιος είναι ο αποδέκτης μιας εποχής που επιχείρησε (και πέτυχε) να αλλάξει πολλούς ανθρώπους, προκαλώντας στη συνέχεια την καταστροφή, από την οποία δεν γλίτωσε ούτε ο ομώνυμος ήρωας του κλασικού βιβλίου του Fitzgerald. 

Ο ΓΚΑΤΣΜΠΙ ΤΗΣ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΕΠΟΧΗΣ
Δεν μπορώ να φέρω στο μυαλό μου ποιος σκηνοθέτης θα μπορούσε να αποδώσει καλύτερα αυτή την επιφανειακή υπερβολή και την αυτοκαταστροφική διασκέδαση στην μεγάλη οθόνη πέρα από τον Luhrmann. Ίσως μόνο ο Joe Wright, ο οποίος έχει δείξει πώς δεν φοβάται ούτε το θέαμα ούτε τους αυτοκαταστροφικούς χαρακτήρες (ο Gatsby του Luhrmann έχει περισσότερα κοινά με την Karenina του Wright από όσο φαίνεται αρχικά). Ο χρόνος θα δείξει πώς θα επιδράσει στην ταινία, μόλις κοπάσουν οι αντιδράσεις από την υπερέκθεση του project λόγω του φεστιβάλ Καννών. Το σίγουρο πάντως είναι πως η ταινία είναι για το σήμερα όσο ήταν και για τα "roaring 20s", μια απόλυτα μοντέρνα προσέγγιση στο μύθο του "πράσινου φάρου στην άκρη της αποβάθρας" και την έλξη του παρελθόντος, διότι ας το παραδεχτούμε: δεν έχουν αλλάξει και τόσα πολλά, σχεδόν εκατό χρόνια μετά, ε;

Σημειώσεις:
  • Το νεοσύστατο Slag υποστηρίζει το μεγαλείο του βιβλίου σε ένα περιεκτικό και κατατοπιστικότατο κείμενο εδώ.
  • Ενδιαφέρον κείμενο σχετικά με τις κριτικές του The Great Gatsby (αν και γενικότερα, μεγάλο θέμα η έννοια της κριτικής, ας μην ξεχνάμε ότι είναι απλά απόψεις, ανεξάρτητα αν συμφωνούμε ή όχι) εδώ.
  • Πυροτεχνήματα "the Great Gatsby way" από το προηγούμενο ποστ του Frame Game εδώ.

4 σχόλια:

  1. Δεν εμπνεόμουν να το δω, αλλά μετά από αυτό το post, άλλαξα τελείως γνώμη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αυτό είναι τόσο ωραίο κομπλιμέντο, ευχαριστώ :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλό, κακό ή μέτριο, έχει Carey Mulligan, οπότε είμαι αναγκασμένος να το δω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Μου αρέσει ο τρόπος που σκέφτεσαι :D

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...