Καλώς ή κακώς (μάλλον καλώς, αν αυτό δεν συνεπάγεται "σκοτεινές", ρεαλιστικές στα όρια της βαρεμάρας, αρτηριοσκληρωτικές ταινίες), ο κινηματογράφος έχει περάσει πλέον στο στάδιο όπου ένα φιλμ μπορεί να κρίνει το ίδιο την ελαφρότητα ή/και την χαζομάρα του. Στις ρομαντικές ταινίες, οι χαρακτήρες αναγνωρίζουν πλέον και οι ίδιοι την απιθανότητα των καταστάσεων. Στις ταινίες τρόμου, τα επίδοξα θύματα προσπαθούν να ελιχθούν ανάμεσα στους επιβεβλημένους κανόνες που γνωρίζουν ήδη απέξω και ανακατωτά. Στις ταινίες δράσης, οι (υπερ)ήρωες δεν περιορίζουν την οπτική τους στο στενό πλαίσιο των 3, 4, 5 επιπλέον ομιλώντων χαρακτήρων και προσπαθούν να επεκτείνουν την σφαίρα σωτηρίας τους με την μεγαλύτερη δυνατή ευθύνη στο μέγιστο δυνατό κοινό. Η εποχή της αφελούς περιπέτειας μιας οποιασδήποτε τιτάνιας καταστροφής των 70ς είναι πολύ μακριά πια, ακόμα και η αναβίωση των disaster flicks των 90ς με την ανάπτυξη των ψηφιακών εφέ πλέον φαντάζει κομμάτι μιας ολότελα διαφορετικής κινηματογραφικής οπτικής.
Το "San Andreas" ωστόσο δεν φαίνεται να το αντιλαμβάνεται αυτό. Ο τρόπος που αντιμετωπίζει το είδος του είναι παλιομοδίτικος σχεδόν ρομαντικός, ένας απευθείας φόρος τιμής στην εποχή όπου το θέαμα δεν υπολόγιζε λογική και ο συναισθηματικός άξονας μιας ταινίας αφορούσε μόνο τους ήρωες που ξέρουμε και θέλουμε να ζήσουν, όσες χιλιάδες ή και εκατομμύρια κόσμου σφαγιάζονταν στα περιθώρια της οθόνης. Αυτό που προσφέρει, εξάλλου, είναι μια απόδειξη του "bigger is better": κτίρια που γκρεμίζονται σαν τραπουλόχαρτα, ρήγματα που καταπίνουν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα, τσουνάμι που παρασέρνουν ολόκληρα τάνκερ και υπερωκεάνια για να ολοκληρώσουν την εικόνα της καταστροφής (ειδικά το Σαν Φρανσίσκο γνωρίζει τι θα πει κάθε είδους καταστροφή). Αυτό, όμως, που δεν προσφέρει το "San Andreas" είναι μια τιμητική ματιά στα θύματα αυτής της καταστροφής, βγάζοντας, αντιθέτως, κατά λάθος μια εικόνα προσβλητικής άγνοιας και μονοδιάστατης προσέγγισης.
Και αυτό σίγουρα δεν είναι ακριβώς θέμα οικονομίας της αφήγησης. Αναγνωρίζω ότι η οπτική επιβάλλεται να είναι περιορισμένη για να διακατέχεται από συνοχή και είμαι έτοιμος να δεχτώ αφηγηματικές υπερβολές και στερεοτυπικές τοποθετήσεις προς όφελος της αδρεναλίνης (συμπεριλαμβανομένων των άβολων διαλόγων, των αρχετυπικά στημένων ερμηνειών και των, μάλλον αστείων, επιστημονικών αναλύσεων για ηλίθιους). Κανείς δεν περιμένει εξάλλου επιστημονικά στοιχειοθετημένη ανάπτυξη σε μια ταινία για έναν επικό, άνευ προηγουμένου σεισμό που αποτελεί την αφορμή για ένα cgi υπερθέαμα (και αυτός, όντως, θα έπρεπε να είναι ο σκοπός του από την αρχή). Ούτε σημαίνει πως το εύρος της οπτικής πρέπει να καλύπτει de facto πλήθος περιπτώσεων για να είναι το φιλμ πολιτικά ορθό ή και ηθικοπλαστικά σωστό. Αν απομονωθεί κανείς μόνο στο θέαμα, το "San Andreas" παίρνει άριστα 10 (ή έστω 9.5, ακριβώς όπως και ο σεισμός του), ακόμα κι αν μοιάζει να δημιουργήθηκε στην λάθος δεκαετία.
Ωστόσο, το λάθος βρίσκεται στην ίδια την αποτύπωση των ηρώων. O Ray του Dwayne Johnson είναι ο διασώστης ήρωας (όπως τον παρουσιάζει η ταινία) που σώζει με αυταπάρνηση τον κόσμο, για να στρέψει την πλάτη του σε όλους την πιο κρίσιμη στιγμή με στόχο να σώσει μόνο την γυναίκα και την κόρη του (τουλάχιστον, οι πτήσεις του με το ελικόπτερο προσφέρουν το μέσο για τα πιο εντυπωσιακά πανοραμικά πλάνα της καταστροφής). Ακόμη χειρότερα, ενώ γύρω του χιλιάδες κόσμου καταπλακώνεται, ο ίδιος αναζητά απλά στις οροφές το ένα και μοναδικό άτομο που θα αποδείξει τον ηρωισμό του, έχει διάθεση να αστειευτεί για το "second base" της σχέσης με την γυναίκα του ("έχω καιρό να σε χουφτώσω" αποδίδεται ακόμα πιο προσβλητικά στα ελληνικά) και, ενώ καταδικάζει την έκρηξη βίας και το πλιάτσικο ως ένδειξη της πολιτισμικής φθοράς μπροστά στην κρίση, αποδέχεται την κλοπή αυτοκινήτων, σκαφών, αεροπλάνων για τους δικούς του σκοπούς, απλά και μόνο γιατί αυτή η μεροληπτική οπτική βοηθά στην προβολή μιας απαρχαιωμένης αλλά ακόμα ισχυρά διαδεδομένης αίσθησης ηρωισμού (την οποία η ταινία χωρίς τύψεις επιβραβεύει). Για να μην μιλήσουμε για την εξίσου παράλογη ηρωοποίηση του επιστήμονα του Paul Giamatti, ο οποίος θεωρητικά έσωσε τον κόσμο γιατί προέβλεψε τον σεισμό (μετάφραση: όποιος δεν καταπλακώθηκε από το σπίτι του, πνίγηκε από το τσουνάμι).
Είναι μήπως υπερβολική μια τέτοια προσέγγιση; Μήπως με αυτό τον τρόπο αδικώ την αγνή action φύση της ταινίας; Θα έλεγα πως το κύριο λάθος του φιλμ είναι το γεγονός ότι επιτρέπει αυτή την παράμετρο να αποσπάσει τον θεατή από την γνήσια, χωρίς προβληματισμούς διασκέδαση που θα έπρεπε να προσφέρει. Αν από την αρχή το "San Andreas" ήθελε να εστιάσει στην Οδύσσεια μιας οικογένειας, γιατί ο κεντρικός του χαρακτήρας στοιχειοθετείται εξαρχής ως κοινωνικός ήρωας; Ποιος ο λόγος να γεμίσει τότε η ταινία με ακόμα 4-5 υποανάπτυκτους, στερεοτυπικούς χαρακτήρες; Ποιος ο λόγος να επενδύσει τόσο στο μελόδραμα (και με πολύ "εύκολους" τρόπους, σχεδόν σαν να κλέβει εκκλησία - μάλλον θα γκρεμίστηκε και αυτή) αν η δράση ήταν (και είναι τόσο) σημαντική. Επιστρέφοντας στον προβληματισμό της αρχής, κάποτε ίσως αυτά τα ελαττώματα να μην είχαν τόση σημασία. Πλέον, όμως, ο κινηματογράφος έχει περάσει στην εποχή της αυτοκριτικής και της πλήρους αποδοχής της φύσης του, με τα καλά και τα κακά της μαζί. Και, δυστυχώς, το "San Andreas" φαίνεται να έχει μείνει κολλημένο στο παρελθόν. (1.5*/5)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου