Richard Ayoade's SUBMARINE: Σε πόση πίεση αντέχει ο άνθρωπος;

"Ο βυθός έχει βάθος 6 μίλια" μας πληροφορεί ο πατέρας του Oliver, "όχι βέβαια ότι θα μπορούσε ο άνθρωπος να επιβιώσει σε αυτό το βάθος. Η πίεση θα προκαλούσε άμεση κατάρρευση των εσωτερικών του οργάνων", προειδοποιεί. Το πρόβλημα, βέβαια, δημιουργείται όταν η ίδια πίεση ασκείται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.



Παρακολουθώντας το ντεμπούτο του Richard Ayoade, δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί επιλέχτηκε από τους διοργανωτές του φετινού Sundance να παρουσιαστεί μαζί με το Attenberg, της δικής μας Αθηνάς Τσαγγάρη, στην καθημερινή διαδικτυακή εκπομπή του φεστιβάλ. Αν και ο τρόπος προσέγγισης είναι σαφώς διαφορετικός, το Submarine είναι, όπως το Attenberg, μία ταινία ενηλικίωσης, στην οποία ο πρωταγωνιστής πρέπει να αφήσει τον μικρόκοσμο που έχει χτίσει και να βρει το θάρρος να εισέλθει στο δυσκολότερο και πολυπλοκότερο βασίλειο της πραγματικότητας, όπου οι συνήθεις του φόρμες και μανιέρες δεν μοιάζουν να έχουν αποτέλεσμα. Μόνο που η ανάπτυξη του Ayoade βάζει τέλος στις οποιεσδήποτε άλλες ομοιότητες, καθώς με ποιητική διάθεση που ξεχειλίζει από τις λέξεις και τις εικόνες και με χιούμορ που δημιουργεί κόμπο στον λαιμό, ανάγει το Submarine από τώρα στα καλύτερα έργα της χρονιάς, χωρίς καμία αμφιβολία.

Ο Oliver Tate είναι ένας συνηθισμένος 15χρονος νεαρός, που πασχίζει να συνδυάσει την ανθίζουσα ερωτική του ζωή με την προσπάθεια αποτροπής της σταδιακής κατάρρευσης του γάμου των γονιών του, Lloyd και Jill. Βρίσκει ενδιαφέρον στην, μάλλον συναισθηματικά ψυχρή, συνομήλική του Jordana, την ίδια ώρα που αρχίζει να υποπτεύεται ότι η μητέρα του σκοπεύει να εγκαταλείψει τον καλόκαρδο αλλά βαρετό πατέρα του, για χάρη του μυστικιστή γείτονα Graham Purvis, και αυτό είναι κάτι που δεν πρόκειται να αφήσει στη μοίρα του.

Στο Submarine οι λέξεις είναι εξίσου σημαντικές με τις εικόνες. Κάθε κάδρο είναι προσεκτικά δουλεμένο, κάθε λέξη κρύβει ένα βαθύτερο συναίσθημα, κάθε βλέμμα είναι τόσο γεμάτο που η οθόνη γεμίζει συναίσθημα. Ο Oliver ψάχνει να ανακαλύψει τι υπάρχει κάτω από την επιφάνεια, ποιοι είναι οι κανόνες που ορίζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις, ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος να διατηρήσεις μια σχέση. Σαν ανθρώπινο σόναρ, χρησιμοποιεί το δικό του υπο- και υπερ-ηχητικό φάσμα προσπαθώντας να διαγνώσει εκείνα τα στοιχεία που δεν διαφαίνονται και όμως είναι τόσο καθοριστικά στη δημιουργία του θεμελιώδους δομικού στοιχείου της κοινωνίας, της οικογένειας.

Ο Ayoade καταφέρνει να μεταδώσει την απόγνωση του Oliver με τρόπο συγκινητικό και αστείο, με απανωτές ατάκες και καταιγιστικό ρυθμό εικαστικών παρεμβάσεων που μιλάνε απευθείας στην καρδιά. Σύμμαχοί του σε αυτή την προσπάθεια είναι οι εξαιρετικοί πρωταγωνιστές, από τους νεαρούς Craig Roberts (Oliver Tate) και Yasmin Paige (Jordana Bevan) μέχρι τους μεγαλύτερους Noah Taylor (Lloyd Tate), Paddy Considine (Graham Purvis) και Sally Hawkins (Jill Tate), η οποία, μακρυά από την συνηθισμένη πληθωρική της περσόνα, παραδίδει μια ερμηνεία εσωτερική, μελαγχολική και πλήρως συγκρατημένη κινησιολογικά αλλά έτοιμη να εκραγεί κάθε στιγμή από την υποβόσκουσα πίεση.

Χωρίς να καταφεύγει ποτέ σε υπερβολές ή μελό εξάρσεις, το Submarine  χαράσσει αβίαστα στο πρόσωπο ένα μειδίαμα αισιοδοξίας και ευεξίας, εκείνου του είδους που σε κάνει να βρίσκεις το κίνητρο για να συνεχίσεις την καθημερινή πάλη αναζητώντας εκείνα τα σημάδια και τους κώδικες που θα σε κάνουν πιο ευτυχισμένο άνθρωπο. Και μέσα στην ψυχή σου ξέρεις ότι θα τα καταφέρεις.